Choroby tarczycy stanowią coraz większy problem wśród osób dorosłych, a w szczególności wśród kobiet. Najczęstszym zaburzeniem jest stan niedoczynności tarczycy, któremu może towarzyszyć choroba Hashimoto. Jak poprowadzić swoją dietę? Na co szczególnie zwrócić uwagę?
Podstawą leczenia chorób tarczycy są leki, których zadaniem jest podnoszenie lub obniżanie poziomu hormonów tarczycy. Oczywiście w zależności od wyników laboratoryjnych i na zlecenie lekarza. Bardzo często trafiają do mnie pacjentki, które od dłuższego czasu zmagały się z obniżonym poziomem energii, sennością, trudnością z zapamiętywaniem, z utrzymaniem koncentracji i stopniowym przybieraniem na masie ciała. Wszystkie tego typu objawy, powinny nas zaalarmować. Następnie powinniśmy udać się do lekarza pierwszego kontaktu, który zleci wykonanie podstawowych badań, w tym hormonów tarczycy. Dalsza diagnostyka i leczenie przejmowane jest przez endokrynologa. Diagnostykę w kierunku chorób tarczycy może zlecić również lekarz ginekolog.
Jak wspomniałam, charakterystyczne dla pacjentów z niedoczynnością tarczycy jest systematyczne przybieranie na masie ciała. Tu troszkę Was zmartwię, ponieważ odpowiednia dieta, której zadaniem będzie również kontrola masy ciała lub redukcja masy ciała, wymaga zastosowania ograniczeń kalorycznych. Może nam towarzyszyć wówczas poczucie niesprawiedliwości i zniechęcenie, ponieważ ilość dostarczanych kalorii nie powinna odbiegać znacznie od ilości energii wymaganej na podstawowe czynności życiowe (PPM/BMR). Co to oznacza? Jeśli w analizie składu ciała (na analizatorze składu ciała) wychodzi wartość BMR = 1200 kcal, to nasza dieta powinna dostarczać nam maksymalnie 1300 kcal. Kaloryczność poniżej BMR skutkować będzie spowolnieniem metabolizmu, utratą masy mięśniowej i przybieraniem tkanki tłuszczowej. Kaloryczność zbyt wysoka (1500-2000 kcal lub więcej) spowoduje dalsze przybieranie na masie ciała. Dodatkowo utrata masy ciała nie następuje tak szybko, jakbyśmy sobie tego życzyły. Musimy uzbroić się w cierpliwości i ustawić nasze cele na wartości realne, czyli utratę 1-2 kilogramów miesięcznie.
To, czego nie polecam, to głodówki. Znacznie spowalniają metabolizm osób z niedoczynnością tarczycy. Również niepolecane są długie przerwy między posiłkami. Wystarczy przez tydzień pomijać II śniadanie, aby masa ciała zaczęła wzrastać (nawet o 1kg/ tydzień). Częstsze posiłki, ale mniejsze porcje i stałe pory – to podstawa diety w niedoczynności tarczycy.
Gluten i laktoza
Kiedyś uważano, że osoby z zaburzeniami funkcjonowania tarczycy, powinny rozpocząć dietę od eliminacji glutenu i laktozy. Obecnie nie mamy dostatecznych dowodów naukowych, jakoby dieta bez laktozy i glutenu musiałby być wprowadzana z urzędu. Jeśli odczuwamy jakieś objawy gastryczne, warto wykonać badania w kierunku nietolerancji laktozy i alergii na gluten. Aczkolwiek z mojego doświadczenia wynika, że warto by było poszerzyć diagnostykę o zaburzenia SIBO (test oddechowy) lub na krótki czas wprowadzić dietę low FODMAP.
Białko
Pełnowartościowe białko pochodzące od zwierząt powinno znaleźć się w omawianej diecie. Białko potrzebne jest do budowy hormonów tarczycy, zatem dbaj o jego odpowiednie spożycia. Jeśli pamiętasz podział talerza, to wiesz, że produkty odzwierzęce powinny stanowić 25% objętości talerza w minimum 3 posiłkach dziennie.
Jod
Jod i tarczyca są nierozłączne. Zarówno nadmiar (efekt Wolffa-Chainkoffa), jak i niedobór jodu (wole tarczycowe), mogą wpływać na problemy z funkcjonowaniem tarczycy. Dodatkowo jod utrudnia przyswajanie innych ważnych dla tarczycy składników mineralnych, takich jak żelazo i selen. W związku z powyższym należy systematycznie badać stężenie jodu we krwi, aby dobrać indywidualną dawkę tego składnika. Nie zaleca się również suplementacji jodem na własną rękę. Najwięcej jodu w formie naturalnej znajdziemy w rybach morskich i owocach morza, a także w jajkach, mleku, przetworach mlecznych i soli jodowanej.
Żelazo
Niedobory żelaza wpływać mogą nie tylko na rozwój niedokrwistości (anemii), ale również na problemy z tarczycą. Zadbaj o swoją dietę, spożywając źródła hemowe (od zwierzęce) i niehemowe (z roślin) żelaza. Poza mięsem, rybami i jajkami, uzupełniaj swoją dietę w pestki dyni, siemię lniane i fasolę.
Selen
Podobni, jak w przypadku jodu, selen niedobór i nadmiar selenu może być dla nas niebezpieczny. Niedobór będzie potęgował problemy z tarczycą, nadmiar będzie toksyczny dla organizmu. Nie suplementuj tego składnika na własną rękę. Badaj się i zaufaj lekarzowi. Naturalnymi źródłami selenu są ryby, produkty zbożowe i niektóre warzywa, a także orzechy brazylijskie.
Witamina D
Niedobór witaminy D występuje częściej u osób z chorobą z autoagresji (np. z Hashimoto). Z moich obserwacji wynika, że na niedobory jesteśmy narażeni wszyscy. Tu też zachęcam do sprawdzenia poziomu witaminy D we krwi i zastosowania zaleceń lekarskich. Szacuje się, że z pożywienia pobieramy ~20% potrzebnej organizmowi witaminy D.
Omega-3
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 pomagają w opanowaniu stanu zapalnego w organizmie. Odgrywają też swoją rolę w przetwarzaniu hormonów tarczycy. Źródłem omega-3 są oleje roślinne, orzechy oraz ryby morskie. Pewnie już zauważyłaś, że ryby stanowią wartościowe źródło składników odżywczych dla tarczycy. Nie opieraj się, zjedz rybkę 😉
Charakterystycznym objawem niedoczynności tarczycy jest tworzenie się wola w obrębie szyi. Wykazano w publikacjach naukowych, że pewne produkty zawierają wyższe stężenia goitrogenów (związków wolotwórczych). Ich rola polega na wiązaniu jodu, a przez to mniej pierwiastka trafia do tarczycy. W efekcie dochodzi do przerostu gruczołu tarczycowego i powstawania niedoczynności tarczycy. Na taki rozwój sytuacji narażone są najbardziej osoby unikające źródeł jodu i spożywające duże ilości produktów zawierających substancje wolotwórcze.
Związki wolotwórcze zawarte są w warzywach kapustnych (kalafior, kapusta, brukselka, brokuły) oraz w soi. Co ciekawe, nie zaleca się drastycznej eliminacji tych produktów, o ile przyjmujemy odpowiednie dawki leków. Poza tym możemy pozbyć się około 1/3 goitrogenów z produktów, jeśli ugotujemy w/w warzywa w dużej ilości wody, bez przykrycia. Po prostu odparujemy część z tych antyodżywczych związków.
Na zakończenie, chciałabym też zwrócić uwagę na sposób przyjmowania leku. Pamiętaj, aby od przyjęcia leku do spożycia pierwszego posiłku, zachować odstęp około 1h. Nie popijaj leków kawą, sokiem z grejpfrutów ani napojami sojowymi! Pamiętaj, leki zawsze popijamy czystą wodą.
Ciekawostki dietetyczne zamieszczam również w mediach społecznościowych (Facebook: Agnieszka Augustyniak Dietetyk, Instagram: @dietetykagnieszkaaugustyniak)
