Zasady funkcjonowania układu hormonalnego w cukrzycy są bardzo łatwe. Niegdyś tak uważano. Najnowsze badania pokazują, że jeszcze wiele mamy do odkrycia.
Dotychczasowa wiedza wskazywała na prosty schemat zależności. Komórki trzustki-wysepki trzustkowe lub inaczej wysepki Langerhansa, odpowiadają za kontrolę poziomu cukru (glukozy) we krwi. Dwa podstawowe hormony produkowane przez komórki trzustki, to glukagon i insulina. Glukagon wytwarzany przez komórki alfa ma za zadanie podnosić poziom cukru we krwi, gdy grozi nam niedocukrzenie, czyli hipoglikemia. Komórki beta, produkują insulinę, której działanie jest przeciwstawne do glukagony. Wyrzut insuliny do układu krążenia gwarantuje obniżenie poziomu cukru we krwi (przeciwdziała hiperglikemii). Przedstawiony mechanizm wydawał się prosty i klarowny jak obrazek dwóch ciężarów na wadze szalkowej. W zależności od rozkładu ciężaru na szalkach (wzrostu lub spadku glukozy we krwi), następowała produkcja glukagonu lub insuliny.
O znaczeniu dla organizmu hipo- i hiperglikemii, przeczytasz tutaj:
Cukrzyca pojawia się, gdy działanie glukagonu i insuliny zostaje zaburzone przez czynniki środowiskowe, takie jak nasza dieta, poziom aktywności fizycznej, odczuwany stres i długość snu. Inne czynniki to uwarunkowania genetyczne (cukrzyca typu I), które uposażyły nas w niedostateczną liczbę komórek wytwarzających hormony kontroli cukrzycy lub sam organ (trzustka) jest nieodpowiedniej wielkości. Rzadziej spotykane, lecz również mające wpływ na produkcję insuliny, są obrażenia mechaniczne, tj. uszkodzenie trzustki w wyniku wypadku, uderzenia w jamę brzuszną. W efekcie dochodzi do ostrego zapalenia trzustki, któremu towarzyszyć może okresowe lub stałe zaburzenie funkcji wydzielniczych trzustki. Jak wspominałam w poprzednich artykułach, szczególnie istotna na funkcjonowanie układu hormonalnego kobiety, jest obecność rozwijającego się płodu. Dlatego tak ważne jest kontrolowanie glikemii kobiet ciężarnych.
Więcej o cukrzycy w ciąży przeczytasz w oddzielnym artykule.
Najnowsze doniesienia naukowe, zaprezentowane w 2021 roku w Nature, a następnie opublikowane na portalu Termedia, przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, dowodzą, iż w rozwoju cukrzycy typu I i typu II mają znaczenie również kompleksy białkowe, nazywane w skrócie „fabkin”. W odróżnieniu od hormonów, fabkin składa się z kilku cząsteczek wzajemnie na siebie oddziałujących. Najważniejszym elementem budowy fabkin jest białko FABP4. FABP4 wydzielane jest z komórek tłuszczowych (adipocytów) podczas procesu lipolizy, czyli rozpadu kwasów tłuszczowych zmagazynowanych w adipocytach. Lipoliza to odpowiedź organizmu na głodzenie. W efekcie we krwi zaczynają krążyć liczne cząsteczki FABP4. Dotychczasowe badania potwierdziły związek między wysokim stężeniem FABP4 a rozwojem chorób metabolicznych, tj. otyłość, cukrzyca, choroby sercowo-naczyniowe i nowotworów. Fabkin odpowiada za ilość wytwarzanej insuliny w komórkach beta trzustki, a co za tym idzie, odpowiada za rozwój cukrzycy. Badania na myszach zdrowych, którym podano przeciwciała przeciwko fabkin, nie zachorowały na cukrzycę, zaś chorujące otyłe myszki wróciły do zdrowia.
„Ok. Załóżmy, że mam cukrzycę i chcę schudnąć. Jak mam to zrobić, żeby nie powstawał FABP4?” To było pierwsze pytanie mojej teściowej, gdy podczas rodzinnego obiadu, podzieliłam się nowinką o fabkin. Celem osób z cukrzycą typu II, często jest utrata masy ciała. W obliczu nowych informacji zalecałabym stosowanie regularnych posiłków, aby „zaprogramować” ciało na wzmożoną produkcję hormonów cukrzycy, w określonych porach. Jadając niskowęglowodanowe posiłki, co około 3 godziny, unikniemy głodzenia organizmu, a co za tym idzie zmniejszymy poziom FABP4 we krwi. Niższe stężenie FABP4, to lepsza produkcja insuliny w komórkach beta trzustki, a to pozwala na kontrolę glikemii. Więcej o żywieniu w cukrzycy przeczytasz w kolejnym artykule.
Zerknij na sprawdzone przepisy: https://pyszniegotuj.pl/na_czasie/przepisy-fit/
Reasumując, podstawowe działania w walce z cukrzycą opierają się na dotychczasowej wiedzy, lecz nie jest to ostatnie słowo medycyny. Warto śledzić nowe doniesienia naukowców i wyciągać z tej wiedzy jak najwięcej.
Zapraszam Cię do lektury kolejnych artykułów, w których przedstawię ryzyko insulinooporności i sposoby jej leczenia, zalecenia żywieniowe dla osób z cukrzycą i stanem przedcukrzycowym oraz przykładowe posiłki i jadłospisy.
Ciekawostki dietetyczne zamieszczam również w mediach społecznościowych (Facebook: Agnieszka Augustyniak Dietetyk, Instagram: @dietetykagnieszkaaugustyniak).
https://www.facebook.com/Agnieszka-Augustyniak-Dietetyk-108612855153741
