Problem nadwagi i otyłości w Polsce dotyczy osób w każdym wieku. Na konferencji zorganizowanej przez Instytut Matki i Dziecka oraz Narodowy Instytut Kardiologii, pod hasłem „Czy to już epidemia otyłości w Polsce?” (19 czerwca 2018), omówiono wyniki badań populacyjnych z przełomu lat 2015-2018. Zebrano informacje z 4 projektów badawczych: PITNUTS, COSI, HBSC, WOBASZ. W niniejszym artykule zapoznam Was z wynikami tych badań. Załączam również ryciny 1 i 2 będące materiałami opracowanymi na potrzeby Konferencji. Zapraszam!
Ryc. 1. Częstość nadwagi i otyłości w młodej populacji w Polsce (źródło: https://imid.med.pl/pl/aktualnosci/konferencja-czy-to-juz-epidemia-otylosci-w-polsce-19-czerwca)
Badania w ramach projektu PITNUTS, czyli „KOMPLEKSOWA OCENA SPOSOBU ŻYWIENIA DZIECI W WIEKU OD 5 DO 36 MIESIĄCA ŻYCIA – BADANIE OGÓLNOPOLSKIE 2016 ROK”, wykazały, iż problem nadwagi i otyłości rósł w tej grupie wiekowej od poziomu 10% dla 5-6-miesięcznych maluchów, po ponad 25% dla 2-3-latków.
W tak wczesnym wieku niezwykle wielką rolę odgrywają najbliższe dla dziecka osoby (rodzice, rodzeństwo, dziadkowie, opiekunki), jak i pediatrzy oraz placówki opiekuńczo-wychowawcze (żłobek, przedszkole). Zadaniem lekarza jest prowadzenie wstępnej edukacji żywieniowej dla rodziców bądź przekazanie dziecka i rodziców na konsultacje dietetyczne. Z doświadczenia wiem jednak, iż 1 na 10 rodziców kierowanych przez pediatrę trafia do gabinetu dietetycznego.
„Childhood Obesity Surveillance Initiative” (COSI) – Europejski Projekt Monitorowania Otyłości Dzieci, realizowanego od roku 2007 pod auspicjami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), został przeprowadzony w Polsce w latach 2016-2017 i obejmował grupę dzieci w wieku 8 lat. Po realizacji projektu COSI przez Instytut Matki i Dziecka wykazano nadwagę lub otyłość u 1/3 badanych 8-latków. Popatrz, 1 na 3 dzieci w klasie Twojej pociechy już ma problemy z masą ciała. Jeszcze niecałe 10 lat temu dotyczyło to 1 na 5 dzieci!
8-latki to grupa dzieci, które już powinny mieć dość ugruntowane nawyki żywieniowe oraz nawyki związane z aktywnością fizyczną. Częściowo związane jest to z pracą wychowawczyni klasy, ponieważ to od niej zależy plan dnia szkolnego, w tym pory posiłków i poziom ruchliwości dziecka (zachęcam do zapoznania się z artykułem: „Plan żywienia Żaka”).
Nie zwalnia to oczywiście rodziców ze starań o prawidłowy talerz dziecka ani nie daje przyzwolenia na podtrzymywanie kanapowego stylu życia. Ostatnim elementem układanki są rówieśnicy, którzy mają swoje preferencje, a nasz 8-latek pragnie przynależności, więc mimo naszych starań, mogą podążać za stadem w kierunku „słodko-słonego Eldorado” (sklepiku szkolnego).
Ryc. 2. Czy to już epidemia otyłości w Polsce? (źródło: https://imid.med.pl/pl/aktualnosci/konferencja-czy-to-juz-epidemia-otylosci-w-polsce-19-czerwca).
Światełko w tunelu? Badanie HBSC (Health Behaviour in School-age Children), prowadzone również na terenie Polski, wykazało, że w okresie od 8 do 15 roku życia u młodzieży stopniowo problem nadwagi i otyłości maleje. Dotyczy już tylko ~15% 15-latków.
Świetnie! Cieszymy się, skaczemy z radości… czy na pewno? Co jest charakterystyczne dla nastolatków?
Szybki wzrost wysokości ciała z jednoczesnym wysmukleniem sylwetki. Potocznie można powiedzieć o „wyciąganiu” do góry. Typowy nastolatek zaczyna mieć problemy z motoryką, ponieważ zmienia się środek ciężkości i jego ruchy stają się nieco niezgrabne.
Pamiętacie jeszcze ten okres? Co było wówczas charakterystyczne? Bunt! Przeciwko wszystkiemu ; ) Również przeciwko domowej kuchni. W tym okresie przestałam jeść mięso. Wiele moich rówieśnic rozpoczynało pierwszy raz dietę odchudzającą. Pamiętam koleżankę, która postanowiła stosować dietę sokową. W rezultacie od nadmiaru karotenu z soku marchwiowego zrobiła się pomarańczowa.
Jako rodzic, obserwuj uważnie nawyki żywieniowe swojego dziecka, ponieważ może to być pierwszym sygnałem osobistych problemów, manifestujących się poprzez zaburzenia odżywiania.
Według wyników badania WOBASZ (Wieloośrodkowego Ogólnopolskiego Badania Stanu Zdrowia Ludności), prowadzonego przez Narodowy Instytut Kardiologii, po 15 roku życia następuje odbicie, które ostatecznie dla połowy 35-39-latków kończy się nadmierną masą ciała. Obserwując znajomych mężczyzn, może potwierdzisz, że 2 na 3 ma za duży brzuszek lub ogólną tendencję do gromadzenia tkanki tłuszczowej.
Z moich obserwacji: zaczyna się zmniejszeniem aktywności fizycznej, ze względu na zwiększający się materiał do opanowania w szkole średniej. Towarzyszy temu zarywanie nocy i nocne podjadanie. W efekcie co 3 maturzysta będzie miał nadmiarowe kilogramy. Dalej jest tylko gorzej, studia (zależy które) wymagają jeszcze większego nakładu czasu na naukę i jeśli student sam nie zadba o dietę i aktywność fizyczną, to szybko tkanka mięśniowa zacznie ustępować tkance tłuszczowej.
Dalej, praca zawodowa co drugiej osoby, będzie wiązała się z siedzącym trybem życia, czy to w biurze, czy w samochodzie. Presja czasu spowoduje, że u niektórych plan żywienia rozjedzie się całkowicie: brak I śniadania, brak przerwy na II śniadanie, jedzenie w biegu lub podjadanie nad klawiaturą, a wieczorem nadrabianie. Jak to ujął mój pacjent „dieta obrotowa”, gdzie się nie odwrócę, tam jem.
Eh… Czy to epidemia? Czy tylko brak wiedzy, chęci lub bunt? Jak jest u Ciebie lub Twoich bliskich?
Jeśli problem nadmiernej masy ciała dotyczy Twojego dziecka, zachęcam do śledzenia strony. Już niedługo kolejny artykuł.
Ciekawostki dietetyczne zamieszczam również w mediach społecznościowych (Facebook: Agnieszka Augustyniak Dietetyk, Instagram: @dietetykagnieszkaaugustyniak).
Może zainteresuje Ciebie mój kolejny artykuł na blogu. Polecam 🙂
