Probiotyki, prebiotyki, symbiotyki

W okresie jesienno-zimowym warto wspierać swoją odporność. Zacznijmy od jelit. Wprowadź probiotyki w formie naturalnej bądź jako suplement diety. Nie wiesz co wybrać? Na co zwracać uwagę? Czy warto poszukiwać prebiotyków? A czym są symbiotyki? Zapraszam do lektury 🙂

Czym jest probiotyk?

Na miano probiotyku może zasłużyć produkt spożywczy lub suplement zawierający żywe mikroorganizmy, które podane w odpowiedniej ilości mają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza. Korzyści zdrowotne wynikające ze stosowania probiotyków zależą od rodzaju, gatunku i szczepu. Dobry probiotyk, w formie preparatu farmakologicznego, cechuje się:

• pochodzeniem ludzkim,
• odpornością na działanie kwasu solnego i żółci,
• zdolnością do kolonizacji przewodu pokarmowego,
• zdolnością przylegania do nabłonka jelitowego,
• produkcją substancji przeciwdrobnoustrojowych,
• korzystnym oddziaływaniem na zdrowie człowieka,
• bezpieczeństwem stosowania.

O rodzajach mikroorganizmów zasiedlających ludzki przewód pokarmowy, pisałam w poprzednim artykule „Mikrobiota jelitowa”.

Naturalne źródła probiotyków

Najlepsze probiotyki to bakterie rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium. Znajdziemy je w przetworach mlecznych (jogurtach, kefirach, maślankach) oraz kiszonkach (np. kiszona kapusta). Warto korzystać z produktów ukwaszonych, jednakże pomimo wysokiej zawartości mikroorganizmów w produkcie surowym, ilość bakterii docierających do jelita grubego wynosi od 0,01 do 0,001%. Dlaczego tak się dzieje? Zadaniem przewodu pokarmowego, poza trawieniem pokarmów i wchłanianiem substancji odżywczych, jest ochrona ustroju przed szkodliwymi mikroorganizmami. Mechanizmem obronnym jest wytwarzanie kwasu solnego w żołądku i uwalnianie żółci z woreczka żółciowego do światła jelita cienkiego. Naturalne źródła probiotyków mogą nie wystarczać w niektórych niedyspozycjach organizmu.

Dla kogo probiotyki?

Uzupełnieniem mikrobioty jelitowej powinny zainteresować się szczególnie osoby zmagające się z:

• ostrą biegunką infekcyjną,
• biegunką w czasie podróży,
• biegunką po leczeniu antybiotykami,
• zakażeniem Helicobacter pylori,
• nieswoistymi zapaleniami jelit,
• nietolerancją laktozy,
• zespołem jelita drażliwego (IBS),
• zakażeniem układu oddechowego,
• wypryskiem atopowym,
• a także otyłością, depresją, alergiami…

Lista wskazań do uzupełniania mikrobioty jelitowej jest długa. Jak widzisz, na liście pojawiły się również problemy zdrowotne inne niż gastryczne. Związane jest to z mechanizmem działania bakterii probiotycznych w jelitach. Chronią nas one przez patogenami, dzięki czemu wchłaniamy mniej kalorii z treści jelitowych (profilaktyka otyłości). Syntetyzują witaminy (B₁, B₂, B₁₂, K – profilaktyka depresji) i enzymy trawienne. Produkują krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (odżywka dla nabłonka jelitowego). Stymulują układ immunologiczny, poprzez pobudzanie ciała do produkcji cytokin. W efekcie układ odpornościowy funkcjonuje prawidłowo i zmniejsza się ryzyko występowania alergii wtórnych, manifestujących się na skórze (zmiany barwnikowe, wypryski), bólami głowy, problemami z górnym odcinkiem układu oddechowego (cieknący nos) i obrzękiem oczu.

Zapytaj lekarza

Probiotyki nie powinny być podawane bez kontroli lekarskiej:

• wcześniakom, noworodkom i małym dzieciom,
• osobom z defektem układu odpornościowego,
• pacjentom onkologicznym,
• pacjentom z wadami serca,
• pacjentom poddawanym immunosupresji, chemioterapii, a także wszelkim inwazyjnym terapiom.

Jak rozpoznać dobry probiotyk?

Preparat zawierający bakterie probiotyczne musi być dokładnie opisany. Jeśli producent będzie miał się czym pochwalić, to na pewno zrobi to na opakowaniu. Nie powinniśmy mieć zatem trudności ze znalezieniem nazwy rodzaju, gatunku i szczepu bakterii. Nazwa szczepu, czyli literki i/lub cyferki na końcu nazwy, są dla nas najbardziej istotne. Dzięki tym oznaczeniom można stwierdzić, że ten konkretny szczep został przebadany klinicznie i udowodniono jego korzystny wpływ na zdrowie człowieka. Jeśli brakuje dokładnego zapisu na opakowaniu Twojego probiotyku, nie kupuj go ponownie 😉

Prebiotyk

Prebiotyki nie są mikroorganizmami jak Probiotyki. Prebiotyki stanowią substancje odżywiające dobre dla nas bakterie. Są to składniki żywności, które nie ulegają strawieniu przez enzymy jelitowe. W skrócie – błonnik pokarmowy.

W formie posiłku dla człowieka polecane są nasiona roślin strączkowych (groszek, fasola, soczewica, ciecierzyca, bób), pełnoziarniste produkty zbożowe (otręby, ciemne pieczywo, gruboziarniste kasze, ciemny makaron, brązowy ryż), owoce, warzywa oraz orzechy, pestki i nasiona. Jeśli się zastanawiałeś, czy warto, to już wiesz, że błonnik nie tylko przeciwdziała zaparciom, lecz również odżywia Twoją mikrobiotę jelitową.

Symbiotyk – reklama kłamie?

Czemu czepiam się reklamy? Hasło reklamowe „symbiotyk-probiotyk, który możesz przyjmować razem z antybiotykiem”. Jak odczytujesz to zdanie? Co ono sugeruje? Sugeruje, że symbiotyk to preparat zawierający probiotyk, który współdziała z antybiotykiem. Cóż… Czy tak jest?

Według definicji z 2019 roku, utworzonej przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Naukowe ds. Probiotyków i Prebiotyków, symbiotykami są „mieszaniny zawierające w swoim składzie żywe mikroorganizmy oraz związki selektywnie wykorzystywane przez mikroorganizmy, co prowadzi do korzyści zdrowotnych dla organizmu gospodarza”.

Prościej: symbiotyk = probiotyk + prebiotyk.

Sam/a odpowiedz na pytanie, czy reklama kłamie? Co najmniej wprowadza w błąd. W wątpliwość poddaje również pomysł przyjmowania bakterii, które mają uzupełnić braki w jelicie, jednocześnie przyjmując preparat, którego zadaniem jest niszczenie wszelkich bakterii…

Ciekawostki dietetyczne zamieszczam również w mediach społecznościowych (Facebook: Agnieszka Augustyniak Dietetyk, Instagram: @dietetykagnieszkaaugustyniak)