Indeks glikemiczny (IG), to jeden z pomocnych parametrów produktów i potraw, który ułatwia komponowanie jadłospisu dla osoby z cukrzycą oraz osoby, która się odchudza. Dzięki badaniom z lat 80 XX w. WHO wprowadziło ten termin oficjalnie do użytku medycyny i dietetyki. Definiowany jest jako „pole powierzchni pod krzywą odpowiedzi glikemicznej, mierzonej przez 2 godz. po spożyciu 50 g węglowodanów przyswajalnych z badanego produktu spożywczego i wyrażony w stosunku do odpowiedzi glikemicznej na taką samą ilość węglowodanów pochodzącą z produktu standardowego (glukoza) spożytego przez tę samą osobę”.
Najprościej wytłumaczyć mogę to tak. Przyjmijmy, że poziom glukozy (glikemii) po spożyciu czystej glukozy stanowi 100% (IG 100). Wartość średnia poziomu glikemii po spożyciu poszczególnych produktów, porównywana jest do naszego 100%, wówczas uzyskujemy pewną wartość IG, która zostaje przypisana (jak nr PESEL) do tego produktu. Wartości mogą sięgać od 0 do ponad 100 (np. suszone daktyle). Wartość 0 IG będą miały produkty, które nie zawierają w sobie żadnych źródeł cukru. Przede wszystkim będą to: woda, tłuszcze (oleje, masło, smalec), czyste produkty białkowe pochodzenia zwierzęcego (mięso, drób, ryby, jaja).
Nadanie produktom wartości IG pozwala na kategoryzację ich, dlatego możemy spotkać się z podziałem produktów i potraw na:
Po spożyciu produktów o wysokim IG poziom glukozy we krwi szybko wzrasta (hiperglikemia), a następnie spada poniżej poziomu prawidłowego, co spowoduje stan hipoglikemii.
O hiperglikemii i hipoglikemii przeczytasz tutaj:
Wydawać by się mogło, że wartość indeksu glikemicznego skoro została przypisana, jak nr PESEL, to jest niezmienna. Jest to tylko część prawdy. Inną wartość będzie miała surowa marchewka, inną gotowana, a jeszcze inną sok marchwiowy. Dlaczego tak się dzieje? Dla wartości IG ważne są zarówno obróbka termiczna, jak i zawartość błonnika pokarmowego w produkcie lub potrawie. Najniższy IG będzie miała surowa marchewka, ponieważ zawiera dużo błonnika pokarmowego (BŁ.), czyli twardych części roślinnych. Błonnik pozwala utrzymać cukier „w ryzach”. Dlatego, zawsze radzę moim pacjentom, aby najpierw jedli warzywa, a dopiero potem słodkie. Błonnik wówczas tworzy pewną barierę i zmniejsza ilość wchłanianego cukru z jelit do krwi. Wracając do marchewki. Jeśli marchewkę ugotujemy, to błonnik zmięknie, więc wchłanialność cukru będzie już łatwiejsza, a IG wzrośnie. Najwyższy IG mają soki, ponieważ zawierają tylko witaminy, minerały, wodę i cukier, błonnik zostaje usunięty podczas wyciskania soku z warzyw lub owoców.
Przykładem diety opartej o niski indeks glikemiczny jest dieta Montignaca. Jej zadaniem jest pomoc w schudnięciu, a także utrzymaniu prawidłowej glikemii przez osoby ze stanem przedcukrzycowym i wcześnie rozpoznaną cukrzycą typu II. Dieta nie przewiduje restrykcji w kwestii wielkości porcji. Główna zasada spożycia mówi, że najobfitsze powinno być śniadanie, obiad mniejszy, a najmniejsza kolacja. Zaleca się spożywanie posiłków z dodatkiem tłuszczy roślinnych oraz kwasem cytrynowym (sokiem z cytryny).
Dawniej uważano, że kontrola produktów i potraw według indeksu glikemicznego, to jedyna słuszna droga dla osoby rozpoczynającej walkę z cukrzycą i otyłością. Obecnie wiemy już, że IG to tylko jeden z elementów diety diabetyka. Równie ważne są ładunek glikemiczny (ŁG) oraz kontrola spożycia poprzez liczenie wymienników węglowodanowych (WW.). Zapraszam do lektury kolejnych artykułów, w których wyjaśnię wspomniane wskaźniki diety.
Ciekawostki dietetyczne zamieszczam również w mediach społecznościowych (Facebook: Agnieszka Augustyniak Dietetyk, Instagram: @dietetykagnieszkaaugustyniak).
