Głód a jedzenie emocjonalne – czy umiesz je rozróżnić? Czy zajadanie emocji jest zjawiskiem incydentalnym, a może stale się z tym zmagasz? Czy rozróżniasz głód fizjologiczny od apetytu? Skąd się bierze mechanizm zajadania emocji? Jakie emocje popychają nas ku jedzeniu?
Odpowiesz: „bo jesteśmy głodni”. Zacznijmy od ćwiczenia. Zapisz 10 powodów, dlaczego jemy, innych niż głód. Kiedy poprosiłam dzieci w klasie 1 SP, aby podały mi powody, dlaczego jemy, uzyskałam 35 argumentów. Masz już 10 swoich powodów? Świetnie! Zapraszam do dalszej lektury.
Założę się, że choćby raz doświadczyłeś uczucia głodu. Odczuwamy go nie tylko w przewodzie pokarmowym (gardło, skurcze żołądka, czasem ból brzucha), lecz również w ogólnym samopoczuciu (osłabienie, brak koncentracji, ból głowy, mroczki przed oczami). Może masz jak ja, że towarzyszy Ci wówczas nerwowość, skłonność do konfliktów i wisielczy humor? Dlatego moim pacjentom odradzam głodówki 😉 Głód fizjologiczny jest naturalnym komunikatem organizmu, że czas poszukać pożywienia. Wyostrzają się zmysły węchu i smaku, a na myśl lub widok czegoś pysznego, dopada nas ślinotok. Mija, gdy spożyjemy pokarmy i w efekcie odczuwamy sytość, która jest sygnałem „stop, wystarczy”.
Wytwarzanie śliny w jamie ustnej może być prowokowane przez aspekty psychologiczne. Uważasz, że nie masz tak? To pomyśl o cytrynie. I co? Czy oznacza to, że jesteś głodny? Nie! Oznacza to, że w mózgu uruchomił się algorytm postępowania na wspomnienie, jak działa cytryna na nasze kubki smakowe. Mimo że nie przepadasz za cytryną, mechanizm obronny Twojego ciała, już został uruchomiony. Mylnie możemy odebrać ten fakt za potrzebę spożycia posiłku.
„Ale mam apetyt na…”, „ale za mną chodzi…” – zdarzyło się, że takie zdanie padło z Twoich ust lub kogoś znajomego? Najczęściej kojarzy się z ciężarną, podczas gdy dopada to wielu innych. Apetyt motywuje nas do poszukiwania konkretnych pokarmów, co oznacza, że nie jest głodem. Głód zaspokoimy czymkolwiek. Jeśli „chodzi za mną” batonik, a zjem słodki owoc, czy poczuję taką samą satysfakcję? Żołądek będzie pełny, ale prawdopodobnie nie odczuję takiej samej przyjemności. Winę ponosi niezaspokojony apetyt.
A co z pragnieniem? Pragnienie to najwyższy poziom rozłączenia komunikacji żołądka z mózgiem. Nasza potrzeba spożycia jest poza kontrolą. Jemy znacznie więcej- niż potrzebujemy i nie ma to nic wspólnego z głodem. Pojawia się w zaburzeniach odżywiania, przede wszystkim w bulimii i jedzeniu kompulsywnym. W rezultacie brak kontroli prowadzi do problemów zdrowotnych.
Gdyby Twoje dziecko (jak moja 3-latka) powiedziało: „jestem głodna na cukierka”, czy przyznałbyś mu rację? Czy potrafiłbyś już wytłumaczyć Małej, że to nie głód, tylko apetyt?
Najtrudniejsze do przepracowania, ze względu na wczesne wdrukowanie do mózgu. To jedzenie nawykowe, gdy zmagamy się z negatywnymi emocjami, inaczej zajadanie stresu. Badania pokazują, że emocje, po których najczęściej jemy, to: smutek, strach, gniew, rozczarowanie i poczucie niesprawiedliwości. Do każdej z tych emocji możemy dołożyć podtematy, jak brak miłości, lęk, bezradność, strata czy poczucie krzywdy. Każda z nich jest nacechowana negatywnie, obniża nastrój, więc mózg próbuje jak najszybciej wrócić do normy.
Ciężko wygenerować endorfiny „na sucho”, gdy mamy dołek, dlatego dużo łatwiej przyjąć słodko-tłuste przekąski, po których w mózgu pojawi się kalejdoskop fajerwerków i szary świat znów staje się kolorowy. Z czymś to się kojarzy? Przed moimi oczyma staje obrazek z dzieciństwa:
Chłopiec spaceruje z Babcią. Potyka się i upada. Płacze. Babcia go pociesza, ale płacz trwa już 30 sekund, więc wyciąga cukierka i podaje Chłopcu. Chłopiec przestaje płakać.
Czy coś zwróciło Twoją szczególną uwagę? Brzmi znajomo? Tak właśnie „wbijamy sobie” algorytm radzenia z negatywnymi emocjami: „jest źle mi – zjem, żeby się pocieszyć”.
Pamiętasz ćwiczenie z początku artykułu? Zadam Ci teraz zadanie domowe: noś przy sobie listę powodów, dlaczego jesz i dopisuj kolejne, gdy pojawią się w ciągu tego tygodnia. Po 7 dniach policz, o ile wydłużyła się lista.
Zapraszam do lektury kolejnego artykułu. Spróbujemy znaleźć rozwiązanie, jak poradzić sobie z jedzeniem emocjonalnym.
Ciekawostki dietetyczne zamieszczam również w mediach społecznościowych (Facebook: Agnieszka Augustyniak Dietetyk, Instagram: @dietetykagnieszkaaugustyniak)
