FODMAP to skrót z języka angielskiego, odnoszący się do nazwy „Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides And Polyols”, czyli „Fermentujące Oligo- Di- i Monosacharydy oraz Poliole”. FODMAP to węglowodany (cukry) charakteryzujące się krótkołańcuchową budową, które wchłaniają się w niewielkim stopniu, za to łatwo ulegają fermentacji przez mikroorganizmy jelitowe. Efektem obecności FODMAP w jelitach jest również wzrost ciśnienia osmotycznego, następnie „ściąganie” wody z układu krążenia do jelita, a ostatecznie mogą powstawać ból brzucha, wzdęcia, biegunki.
Do grupy węglowodanów (cukrów) FODMAP zaliczamy:
• fruktozę (źródło: owoce, miód, słodycze i napoje słodzone syropem glokozowo-fruktozowym)
• laktozę (źródło: produkty mleczne)
• fruktany (źródło: pszenica, czosnek, cebula)
• galaktany (źródło: rośliny strączkowe)
• poliole (substancje słodzące, takie jak mannitol, sorbitol, ksylitol (!)).
FODMAP utrudniają życie osobom z problemami jelitowymi (IBS- zespół jelita drażliwego, IBD- nieswoiste choroby zapalne jelit), gdyż nasilają objawy chorobowe takie jak wzdęcia, uczcie przelewania, gazy, odbijanie, biegunki lub zaparcia. Jak wspomniałam w poprzednim artykule „Rozrost mikrobioty jelitowej”, możemy odczuwać dyskomfort jelitowy w konsekwencji przerostu bakteryjnego, grzybiczego lub archeonów. Jeśli zauważasz, którąś z tych dolegliwości, zachęcam do dalszej lektury i zastosowania eliminacji produktów o dużym stężeniu FODMAP.
Celem diety FODMAP jest zmniejszenie do minimum źródeł węglowodanów fermentujących, zatem nazywamy ją „low FODMAP”. W zależności od obecnie występujących objawów (biegunki czy zaparcia), w pierwszej kolejności decyduję, czy korzystniejsze dla pacjenta będzie zastosowanie diety w formie gotowanej (lekkostrawnej- biegunki), czy z przewagą warzyw surowych i produktów zbożowych wysokobłonnikowych (zaparcia). Następnie należy zastosować eliminację produktów o wysokiej zawartości FODMAP na 2-6 tygodni. Długość pierwszego etapu diety zależeć będzie od momentu ustania głównych dolegliwości.
Po tym czasie zaczynamy stopniowo rozszerzać dietę. Jeśli do tej pory była to dieta w wersji lekkostrawnej, to zalecam stopniowe wprowadzanie produktów surowych z listy low FODMAP (po 2-4 tygodniach), a dopiero później wprowadzamy produkty o wyższej zawartości FODMAP. Osobom na diecie w wersji wysokobłonnikowej, u których ustąpiły zaparcia, a dieta „surowa” nie wywołuje dyskomfortu jelitowego, sugeruję poszerzanie diety już po 4 tygodniu.
Ten etap rozszerzania diety ma na celu obserwację siebie i tworzenie indywidualnej listy produktów problematycznych. W zależności od osoby etap ten może trwać 8-12 tygodni. Dłuższy czas wynika z prawidłowego przeprowadzenia „prowokacji”.
Prowokację przeprowadzamy w następujący sposób:
Ostatni etap diety to stworzenie indywidualnych przepisów i menu oparte o listę low FODMAP i indywidualną listę produktów korzystnych.
FODMAP daje korzyści wielu osobom. Przyznam jednak, że nie jest wystarczająca dla niektórych osób. Zalecane jest wówczas połączenie diety z krótkotrwałą antybiotykoterapią, ustaloną na podstawie wyniku testu oddechowego i innych badań medycznych zleconych przez Gastrologa.
Przypadki z mojej praktyki pokazują jednak, że wiele osób odczuwa niesamowitą ulgę i wręcz wyrażają opinię „pierwszy raz w życiu po jedzeniu nic mnie nie boli” lub „w końcu po wyjściu z domu nie muszę zastanawiać się, gdzie jest najbliższa toaleta”.
Zapraszam do lektury kolejnego artykułu, w którym przedstawię dokładną listę produktów o niskiej zawartości FODMAP oraz przykładowe jadłospisy dla osób cierpiących na biegunki, oraz na zaparcia.
Ciekawostki dietetyczne zamieszczam również w mediach społecznościowych (Facebook: Agnieszka Augustyniak Dietetyk,
https://www.facebook.com/profile.php?id=100001803909365
Instagram: @dietetykagnieszkaaugustyniak)
